Δυτικός Πολιτισμός– Η άνοδος και η κατάρρευση ενός μύθου
Μια σύντομη εξιστόρηση
Δρ Μάνος Δανέζης
Αστροφυσικός
Η καινοτομία που εισήγαγε στην Ιστορία του δυτικού πολιτισμού η επιστημονική επανάσταση του δέκατου έβδομου και δέκατου όγδοου αιώνα, αφορά τη μέθοδο αναζήτησης και διερεύνησης της γνώσης. Για πρώτη φορά τότε εισήχθησαν στην επιστημονική διαδικασία το πείραμα και ο μαθηματικός φορμαλισμός.
Έτσι, αναπτύχθηκε μια αμφίδρομη σχέση θεωρίας και πειράματος στην οποία χρησιμοποιούταν σαν κώδικας επικοινωνίας η γλώσσα των Μαθηματικών.
Μέσα σε ένα τέτοιο επιστημονικό κλίμα, η κοινωνική συγκρότηση εναρμονίστηκε με τη φιλοσοφία της Αριστοτέλειας «Αριστοκρατίας».
Η ουσιαστική έννοια του όρου αυτού προκύπτει από τη ρίζα της λέξης που σημαίνει η «ηγεσία των αρίστων».
Όμως η έννοια του όρου «άριστος», με την πάροδο των αιώνων, έτυχε μιας σκαιάς μεταχείρισης και μιας εσκεμμένης παρερμηνείας.
Αυτό συνέβη επειδή η «αριστεία» αποτελούσε προϋπόθεση κατάληψης ηγετικών θέσεων στο πλαίσιο της κοινωνικής αυτής δομής.
Με την πάροδο των ετών οι ηγετικές και εξουσιαστικές ομάδες παρέμεναν μεν ολιγομελείς, όπως και οι αριστοκρατικές, όμως δεν αποτελούνταν πλέον από «αρίστους»
Απλώς, οι ολιγομελείς αυτές ομάδες εξουσίας αυτοονομάζονταν φιλάρεσκα «αριστοκρατικές» και επέβαλαν στην κοινωνία, με κάθε μέσον, να τους απονέμει αυτόν τον τίτλο.
Η αποδοχή αυτής της πραγματικότητας μετάλλαξε την κοινωνική φιλοσοφία της Αριστοκρατίας, σε ένα Ολιγαρχικό κοινωνικό σύστημα. Στο σύστημα αυτό η έννοια της αριστοκρατικής ομάδας διοίκησης αντικαταστάθηκε από την έννοια της «ελίτ» η οποία δεν συνεπαγόταν ταυτόχρονα ότι ήταν και αριστοκρατική. Μέσω αυτής της μετάλλαξης, η οποία δεν ήταν επιβεβλημένη φυσιολογικά αλλά βίαια, είχαν
ήδη τεθεί οι ρίζες της κατάρρευσης των διοικητικών δομών
Ο έλεγχος των διοικητικών δομών της κοινωνίας είχε περιέλθει πλέον στα χέρια «ολίγων» αλλά όχι και «αρίστων». Η εξέλιξη αυτή, επειδή εξυπηρετούσε και ωφελούσε τις μωροφιλοδοξίες και τις άκρατες –χωρίς φραγμούς – ωφελιμιστικές επιδιώξεις των «ολίγων», αλλά όχι και «αρίστων», παγιώθηκε και διαιωνίστηκε μέχρι τις ημέρες μας.
Η παγίωση όμως μιας κοινωνικής ολιγαρχικής διοικητικής δομής, χωρίς αριστοκρατικά χαρακτηριστικά, δημιούργησε προβλήματα, εφόσον
δεν έχαιρε μιας βιωματικής ηθικής και συνειδησιακής αποδοχής εκ μέρους της κοινωνίας
Η αποδοχή αυτή, ήταν όμως αναγκαία προϋπόθεση μιας ειρηνικής αποδοχής, από την κοινωνία, των επιβεβλημένων τις περισσότερες φορές δια της βίας, ολιγαρχικών ηγεσιών.
Για το λόγο αυτό, αντικαταστάθηκε η ανάγκη μιας ηθικής και συνειδησιακής κοινωνικής αποδοχής, από την αποδοχή της υπεροχής του «υλικού πλούτου».
Η θέσπιση όμως του κριτηρίου του υλικού πλούτου σε αντικατάσταση του κριτηρίου του «αρίστου», αποτέλεσε ένα νέο πλήγμα στις δομές του πολιτισμικού ρεύματος της Δυτικής Ευρώπης. Επειδή όμως ήταν προφανής και κατανοητή η αντικοινωνική και ανήθικη δομή αυτού του πολιτεύματος, έγινε μια προσπάθεια αλλοίωσης βασικών αρχών και κανόνων λειτουργίας της Θεολογίας και της Επιστήμης, ούτως ώστε να εξυπηρετούν και να καλύπτουν φιλοσοφικά και ιδεολογικά τα συμφέροντα της εκχυδαϊσμένης κοινωνικής δομής.
Ήταν η εποχή κατά την οποία οι δυτικές χριστιανικές διοικητικές δομές εισάγουν στη λειτουργία τους, κατά τα ιουδαϊκά πρότυπα, κοσμικά χαρακτηριστικά.
Ο Χριστιανισμός πλέον γίνεται μιλιταριστικός, βίαιος τρυγητής υλικών αγαθών, ρατσιστικός και εθνικιστικός,
σε αντίθεση με όλα τα διδάγματα και τις επιταγές του ιδρυτή Του.
Ομοίως η επιστήμη γίνεται υλιστική, ωφελιμιστική και κατευθυνόμενη. Είναι αποδεκτή από την κοινωνική δομή και χρηματοδοτείται μόνο εάν εξυπηρετεί τον πόθο των ολίγων για δόξα και υλικό κέρδος.
Η χαμένη ευκαιρία
Όπως γίνεται φανερό από όλα τα προηγούμενα, μια τέτοια κοινωνική διοικητική δομή δεν ήταν δυνατόν να γίνει αποδεκτή από το μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας, αφού δεν υπηρετούσε τις βασικές της ανάγκες και δεν κατασίγαζε, αλλά αντιθέτως επαύξανε, τους φόβους που ένας πολιτισμός υποτίθεται ότι θα ελαχιστοποιούσε.
Τότε ακριβώς αρχίζει η εποχή της κατάρρευσης των αναπτυχθέντων ολιγαρχικών δομών όπως οι φεουδαρχίες και οι μοναρχίες.
Η κατάρρευση αυτή θα μπορούσε να δράσει θετικά στην ανασύνταξη του Δυτικού πολιτισμού, εάν αποτελούσε την αρχή μιας αυτοκάθαρσής του και μιας ουσιαστικής επαναφοράς της αρχής των «αρίστων».
Η ευκαιρία όμως χάθηκε λόγω μιας πανέξυπνης μεταμόρφωσης του Ολιγαρχικού συστήματος.
Οι καταρρέουσες ολιγαρχικές κοινωνικές δομές επιχείρησαν επιτυχώς μια εκπληκτική πολιτισμική αναδίπλωση.
Προκειμένου να διατηρήσουν τον διοικητικό έλεγχο της κοινωνίας, υιοθέτησαν –βεβαίως φαινομενικά και υποκριτικά –την φιλοσοφική αρχή της «Δημοκρατίας».
Επικαλούμενοι όμως κάποιες ουσιαστικές και πραγματικές κοινωνικές αδυναμίες, η «δημοκρατία» δικαίως αντικαταστάθηκε από την «αντιπροσωπευτική δημοκρατία» η οποία με τη σειρά της έδωσε τη θέση της στην «αντιπροσωπευτική πολυκομματική δημοκρατία».
Είναι αλήθεια ότι όλη αυτή την περίοδο των μεγάλων κοινωνικών αλλαγών, έγιναν φιλότιμες προσπάθειες αλλαγής του φιλοσοφικού και ιδεολογικού προσανατολισμού των διοικητικών δομών.
Στόχος αυτής της προσπάθειας ήταν η εφαρμογή της αρχής των «αρίστων» στην επιλογή των «δημοκρατικά» εκλεγομένων αντιπροσώπων. Στο σημείο αυτό όμως κρυβόταν η παγίδα των ολιγαρχικών δομών.
Ποντάροντας στην «ανθρώπινη φύση», επέκτεινε αριθμητικά τον ολιγαρχικό κύκλο συμπεριλαμβάνοντας σ’ αυτόν όλους τους εκάστοτε εκλεγμένους εκπροσώπους του λαού.
Οι εκπρόσωποι αυτοί, περιβάλλονταν με όλα τα ολιγαρχικά προνόμια και γίνονταν δεκτοί στους ολιγαρχικούς κύκλους ως ισότιμοι εταίροι όσο χρόνο διαρκούσε η θητεία τους.
Ήταν σχεδόν βέβαιο ότι το πάθος της εξουσίας και του πλούτου, η ηδονή της επιβολής τους στο πλήθος, η λαϊκή αποδοχή που μπορούσαν να αποκομίσουν μέσω της εξυπηρέτησης βασικών αναγκών –με θεμιτά ή αθέμιτα μέσα – θα αλλοτρίωναν ακόμα και τους άριστους μετατρέποντάς τους απλώς σε «ολίγους».
Η ύπαρξη κάποιων αδιάφθορων αντιπροσώπων θα αποτελούσε το «άλλοθι» και την προς τα έξω «καλή μαρτυρία» του συστήματος. Μια τέτοια εξέλιξη βεβαίως παραχάραζε το ουσιαστικό νόημα της Δημοκρατίας μετατρέποντάς την σε ένα παράδοξο σύστημα «Ολιγαρχικής Αντιπροσωπευτικής Δημοκρατίας».
Ένα τέτοιο κοινωνικό και πολιτικό σύστημα ικανοποιούσε επιφανειακά το λαϊκό αίσθημα το οποίο αποζητούσε συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων, ενώ ουσιαστικά οι αποφάσεις λαμβάνονταν και πάλι από μια διευρυμένη και περιχαρακωμένη ολιγαρχική ομάδα.
Ένας δεύτερος παράγοντας που παρέμεινε αναλλοίωτος στο πλαίσιο αυτής της κοινωνικής μετάλλαξης ήταν η διατήρηση, ως παράγοντα κοινωνικής αξιολόγησης, της ποσότητας και της ποιότητας των υλικών αγαθών. Ο παράγοντας αυτός, όχι μόνο διατηρήθηκε, αλλά συν τω χρόνω απετέλεσε τη βάση του οικοδομήματος της σχεδιοποιημένης οικονομίας. Με την αποδοχή αυτού του πολιτικού συστήματος, η σήψη των δομών του πολιτισμού είχε περάσει στην τελευταία και πλέον επώδυνη φάση του, αφού εύκολα πια μετατράπηκε σε έναν Οικονομίστικο Πολιτισμό
Η παραποίηση του όρου «Δημοκρατία»
Προκειμένου όμως να εξυπηρετηθεί το «Οικονομίστικο Πολιτισμικό μοντέλο», έπρεπε να αλλάξει και το περιεχόμενο της έννοιας της Δημοκρατίας ως ενός συστήματος κυριαρχίας των αποφάσεων του Λαού πάνω στις αποφάσεις συμφέροντος κάποιων κοινωνικών κύκλων, όπως τους περιγράψαμε προηγουμένως.
Ως καταλληλότερο κοινωνικό σύστημα επιλέχτηκε ένα καταλλήλως διαμορφωμένο Ρωμαϊκό πρότυπο, το μοντέλο της «Res Publicα», κάποιων Ρωμαϊκών περιόδων*. Με τον τρόπο αυτό γεννήθηκε το Ρεπουμπλικανικό κοινωνικό σύστημα. Όμως επειδή η ακριβής μετάφραση του «Res Public» είναι «Διάθεση των υλικών πραγμάτων σε όλους» το σύστημα αυτό σε «λαϊκό επίπεδο» ονομάστηκε «Σύστημα Δημόσιου Συμφέροντος». και με την έννοια «συμφέρον» βασικά περιγραφόταν ο υλικός πλούτος.
Στον Ρεπουμπλικανισμό συνήθως υπάρχει μια μικτή κατάσταση. Οι αποφάσεις καθημερινού ενδιαφέροντος παίρνονται από Κοινοβούλια, αλλά οι μεγάλες αποφάσεις ουσιαστικά από ολίγους
*Για περισσότερες λεπτομέρειες για αυτό το κοινωνικό σύστημα βλέπε https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A1%CF%89%CE%BC%CE%B1%CF%8A%CE%BA%CE%AE_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%BF%CE%BA%CF%81%CE%B1%CF%84%CE%AF%CE%B1
Θυμίζουμε όμως ότι το Δημόσιο Συμφέρον κάθε κλειστής κοινωνικής ομάδας, ή Έθνους, είναι κάτι υποκειμενικό και η διεκδίκησή του δεν γίνεται μέσω χρήσης πανανθρώπινων αξιών, όπως η Δικαιοσύνη, και η Ισότητα. Άρα το Δημόσιο Συμφέρον δεν εμπεριέχει συνήθως Αξίες.
Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σχολιάσουμε ότι Οι δυτικές κοινωνίες ονομάζουν «Δημοκρατία» το Ρεπουμπλικανικό πολιτικό σύστημα. Σαν παράδειγμα αναφέρουμε ότι στη Γαλλία η Δημοκρατία ονομάζεται Republique, ενώ στις ΗΠΑ διαχωρίζεται το Δημοκρατικό από το Ρεπουμπλικανικό κόμμα
Τέλος στην εποχή μας γνωρίζουμε ότι σχεδόν πάντα ότι το «Δημόσιο Συμφέρον» εξυπηρετείτε καλύτερα και ταχύτερα, αν εξυπηρετεί συγχρόνως και κάποια «πονηρούλικα» προσωπικά και φιλικά συμφέροντα.
